Nghề Trồng Hoa Mai Đỏ ở Làng An Khê
Trong những năm gần đây, nghề trồng hoa mai đỏ tại làng An Khê (huyện Đan Phượng) đã phát triển mạnh mẽ. Không chỉ dừng lại ở việc biến hoa mai đỏ thành một loại cây cảnh chơi Tết, những người trồng mai đỏ ở An Khê còn đang ấp ủ kế hoạch phát triển lâu dài và bền vững cho giống cây quý này của địa phương.
Làng Mai Đỏ Náo Nhiệt Đón Xuân
Làng An Khê (huyện Đan Phượng) là nơi có đỉnh Phú Thọ, một ngọn núi linh thiêng với nhiều di tích lịch sử liên quan đến vua Lý Thái Tổ, trong đó có đền Thượng, nơi thờ cúng và tưởng niệm vua. Trải qua hàng thế kỷ, vùng đất An Khê dường như luôn chìm đắm trong không gian tĩnh lặng, uy nghi và những giá trị bền vững của lịch sử văn hóa Lý triều. Giá mai vàng hoành 40 ở đây cũng mang một giá trị đặc biệt, bởi cây mai không chỉ là một loài hoa mà còn gắn liền với bề dày lịch sử và văn hóa của vùng đất này.
Những yếu tố thuận lợi về đất đai, khí hậu, cùng với bàn tay khéo léo và tâm huyết của người dân đã tạo điều kiện để nghề trồng hoa, cây cảnh ở An Khê phát triển mạnh mẽ. Nghề trồng hoa ở An Khê nổi tiếng khắp nơi, nằm trong top đầu của Hà Nội. Mỗi dịp Tết đến xuân về, An Khê lại như khoác lên mình chiếc áo mới với muôn màu sắc rực rỡ của các loài hoa đua nở, trong đó có sắc đỏ thắm, rực rỡ của hoa mai đỏ.
Thôn Mai Vàng Yên Tử ở Bình Khê: Nơi Sinh Sống và Nghề Nghiệp
Thôn Tây Sơn, xã Bình Khê, được biết đến như một "vựa" trồng mai vàng Yên Tử. Các cư dân tại đây không chỉ là những người tiên phong trong việc mang hoa mai vàng Yên Tử từ rừng về trồng, mà họ còn nắm vững những kỹ thuật từ việc nhân giống đến cách uốn thế cho cây mai vàng Yên Tử. Từ bàn tay khéo léo và tâm huyết của những người thợ lành nghề tại Thôn Tây Sơn, giờ đây hoa mai vàng Yên Tử đã trở nên phổ biến rộng rãi, phục vụ nhu cầu chơi hoa trong ngày Tết của người dân.
Chia sẻ với chúng tôi, ông Đỗ Xuân Dũng, Bí thư Chi bộ và Trưởng thôn Tây Sơn, cho biết: "Thôn có gần 100 hộ dân, và hầu hết các hộ đều trồng hoa mai vàng Yên Tử. Cuộc sống của người dân tại Thôn Tây Sơn chủ yếu dựa vào việc trồng hoa mai vàng Yên Tử. Mỗi khi Tết đến, không khí của cả thôn trở nên rộn ràng hẳn lên. Các nhà vườn mở cửa đón khách từ khắp nơi đến mua hoa. Rất nhiều thương lái đến đặt hoa để phục vụ cho Tết. Đặc biệt, hội mua bán mai vàng miền Tây cũng góp phần vào sự nhộn nhịp này, thu hút nhiều người từ các vùng khác đến giao lưu và mua sắm. Cả năm, các nhà vườn tại thôn chăm sóc hoa, chờ đợi Tết đến. Mặc dù bận rộn đến tối mắt tối mũi, nhưng mỗi gia đình đều rất phấn khởi và hạnh phúc."
Mai và đào từ lâu đã trở thành biểu tượng của Tết Nguyên đán của người Việt, với người miền Bắc thường yêu thích hoa đào, trong khi người miền Nam lại chuộng hoa mai. Nhưng trong những năm gần đây, thị hiếu của người dân đã có nhiều sự thay đổi. Ngày càng nhiều người miền Bắc có sở thích với hoa mai. Những người yêu hoa mai cũng nhận ra rằng, hoa mai vàng Yên Tử mang lại nhiều giá trị độc đáo và khác biệt.
Giải thích về sự yêu thích của thị trường đối với hoa mai vàng Yên Tử, ông Phạm Khắc Huyến, Giám đốc Hợp tác xã Mai vàng Ngọa Vân Yên Tử, người tiên phong trong việc trồng hoa mai vàng Yên Tử tại Đông Triều, cho biết: "So với mai vàng miền Nam, mai vàng Yên Tử dễ trồng hơn, hoa chơi bền bỉ, cây có sức sống mạnh mẽ và chịu được thời tiết lạnh của miền Bắc. Hoa có 5 cánh, mang mùi thơm thanh mát. Đặc biệt, mai vàng Yên Tử còn mang trong mình giá trị tinh thần độc đáo. Đây là loài hoa liên kết mật thiên với danh sơn Yên Tử, nơi có Phật hoàng Trần Nhân Tông tu hành. Chính vì giá trị văn hóa tinh thần riêng biệt này, hoa mai vàng Yên Tử ngày càng được ưa chuộng. Khi chiêm ngưỡng hoa mai vàng Yên Tử, chúng ta không chỉ cảm nhận được vẻ đẹp thanh khiết và sức sống kiên cường, mà còn trải nghiệm được vẻ đẹp của sự yên bình và tĩnh lặng."
Hoa Mai Vàng Yên Tử: Nghệ Thuật và Tâm Huyết
Hoa mai vàng Yên Tử thường nở đúng vụ vào tháng 2, tháng 3 âm lịch. Để đáp ứng nhu cầu chơi Tết của người dân, các nhà vườn đã áp dụng các kỹ thuật chăm sóc đặc biệt để kích thích hoa nở đúng thời điểm mong muốn. Cụ thể, từ ngày 15/9 âm lịch, các nhà vườn bắt đầu áp dụng kỹ thuật “sốc khô” và sử dụng các chế phẩm sinh học để điều chỉnh thời gian nở hoa. Khoảng 50-60 ngày trước Tết Nguyên đán, người thợ sẽ tiến hành vặt lá cẩn thận, từng chiếc một, để không làm ảnh hưởng đến nụ hoa nằm giữa các nách lá.
Tính Bước Phát Triển Dài Hạn Cho Mai Vàng Yên Tử
Hoa mai vàng Yên Tử ở Bình Khê rất đa dạng về kiểu dáng và mức giá, từ vài triệu đến hàng tỷ đồng. Nhà vườn của anh Phan Trung Hoàng, tại thôn Ninh Bình, xã Bình Khê, sở hữu bộ sưu tập mai vàng Yên Tử cổ thụ quy mô nhất Việt Nam. Nhà vườn của gia đình anh hiện có khoảng 200 cây mai vàng Yên Tử được tạo tác thành bonsai nghệ thuật, trong đó có những chậu mai vàng đẹp nhất có tuổi thọ lên đến 500 tuổi và được định giá hàng trăm tỷ đồng.
Mỗi cây mai không chỉ là một tác phẩm nghệ thuật mà còn mang theo một câu chuyện và thông điệp riêng, được người thợ gửi gắm qua từng dáng thế và tên gọi của cây. Những tác phẩm như “Thiên phúc Yên Tử”, “Hoa rơi cửa Phật” hay “Hồ thiên Yên Tử” đều gợi nhắc giá trị của nhà Phật và những điển tích văn hóa sâu sắc. Những cái tên này khiến người thưởng lãm không chỉ ngắm nhìn mà còn muốn suy ngẫm về ý nghĩa sâu xa của chúng.
Theo anh Hoàng, trước đây, hoa mai vàng Yên Tử không được đưa vào triển lãm cùng Hội sinh vật cảnh vì cách chơi còn đơn giản. Nhưng từ khi nghề trồng mai vàng Yên Tử ở Bình Khê phát triển, cùng với sự đầu tư vào việc tạo dáng, thế cho cây và nỗ lực gắn kết các yếu tố văn hóa đặc thù của Yên Tử, thú chơi mai vàng Yên Tử đã trở thành một nghệ thuật thực sự.
Anh Hoàng chia sẻ thêm: “Không chỉ dừng lại ở việc ươm, trồng và chăm sóc, nhà vườn của chúng tôi còn chữa trị và hồi phục cho nhiều cây mai vàng cổ thụ, có tuổi đời hàng trăm năm. Trong suốt quá trình làm nghề, nhiều cây mai vàng cổ thụ đã được chúng tôi cứu sống và tái tạo, trở thành những tác phẩm nghệ thuật đạt các tiêu chí về cổ, kỳ, mỹ, văn.”
Sự chăm sóc và tạo dáng cho mai vàng Yên Tử không chỉ đòi hỏi kỹ thuật mà còn cần sự tâm huyết và am hiểu về giá trị văn hóa, tinh thần mà loài hoa này mang lại. Chính vì vậy, mai vàng Yên Tử không chỉ là một loài hoa chơi Tết mà còn là biểu tượng của sự kết hợp giữa nghệ thuật và truyền thống văn hóa đặc sắc của Yên Tử.
Giá Trị Nghệ Thuật và Văn Hóa Của Mai Vàng Yên Tử
Nói về bốn tiêu chí xác định giá trị của cây cảnh mai vàng Yên Tử, anh Hoàng phân tích: Những cây mai vàng Yên Tử trong nhà vườn của chúng tôi phần lớn có tuổi đời từ hàng chục đến hàng trăm năm, với dáng kỳ dị, độc đáo và biến hóa, mỗi người khi nhìn ngắm đều có thể có những cảm nhận và lý giải riêng. Yếu tố “mỹ” tức là vẻ đẹp, cũng được đề cao. Nét đẹp thẩm mỹ của mỗi cây mai vàng là sự hài hòa giữa rễ, cành và lá. Cuối cùng là yếu tố “văn,” qua những cái tên mà chúng tôi đặt cho mỗi cây mai, người ta sẽ cảm nhận được triết lý và giá trị văn hóa gắn với mai vàng Yên Tử.
Với lịch sử phát triển gần trăm năm, nghề trồng mai vàng Yên Tử ở Bình Khê đã trải qua nhiều giai đoạn. Sau khi hoàn thiện các kỹ thuật chuyên môn về chăm sóc, chữa trị và nhân giống, những người thợ của Bình Khê đang tập trung vào khai thác yếu tố văn hóa gắn với mai vàng Yên Tử.
Chia sẻ về dự định lập hồ sơ xét công nhận làng nghề trồng mai vàng Yên Tử tại thôn Tây Sơn, ông Phạm Khắc Huyến cho biết: “Căn cứ vào Nghị định 52/2018-NĐ-CP của Chính phủ về phát triển ngành nghề nông thôn, thôn Tây Sơn đã hội đủ các điều kiện để được công nhận là một làng nghề trồng mai vàng Yên Tử. Hiện chúng tôi đã thành lập ban xây dựng hồ sơ xét công nhận làng nghề và đẩy nhanh tiến độ xây dựng các vườn mẫu trồng mai vàng Yên Tử. Khoảng 20 nhà vườn mẫu, vườn điểm với nhiều cây mai được tạo dáng thế đẹp và độc đáo vừa là nơi chúng tôi khoe ra những cây mai vàng xuất sắc nhất, vừa là điểm đến đón khách, góp phần quảng bá và nâng cao giá trị của cây mai vàng Yên Tử. Nếu phát triển thành công, các khu vườn mẫu sẽ là những điểm tham quan của làng nghề trong tương lai.”
Đồng quan điểm với ông Huyến, anh Phan Trung Hoàng cũng mong muốn giá trị văn hóa của mai vàng Yên Tử sẽ được quảng bá rộng rãi hơn. “Dự định của tôi là sẽ có một cánh đồng mai, một khu chuyên về bonsai, khu chuyên về hàng đại thụ và mỗi nhà vườn sẽ hội tụ những tác phẩm xuất sắc nhất để tạo thành một sân chơi, nhấn mạnh cây mai vàng Yên Tử như một giá trị đặc sắc, gắn liền với văn hóa của tỉnh Quảng Ninh.”
Việc quảng bá và phát triển mai vàng Yên Tử không chỉ là việc giữ gìn một loài cây quý mà còn là việc tôn vinh giá trị văn hóa, nghệ thuật mà loài hoa này mang lại. Những nỗ lực này không chỉ giúp mai vàng Yên Tử trở thành biểu tượng của vùng đất linh thiêng Yên Tử mà còn nâng cao giá trị kinh tế và văn hóa của địa phương, góp phần vào sự phát triển bền vững của ngành nghề trồng mai vàng.
